daş

1

Uzak aralykda bolan, uzak aralykda ýerleşen, alys, uzak.

∙ Kime hat ýazyp otyrsyň, daş ýeremi ýa-da ýakynamy? (A. Gowşudow, Köpetdagyň eteginde)

∙ Hemedan daş bolsa, kädi ýakyn. (Nakyl)

2

1) Bir zadyň daşky tarapy, daş-töweregi, düzüw ýüzi.

∙ Käsesindäki çaýy çäýnegine guýjak bolanda, daşyna dökdi. (B. Kerbabaýew, Aýgytly ädim)

∙ Daşy jäjek, içi möjek. (Nakyl)

∙ Çelegiň daşy hapalanypdyr.

2) seret daşary 1

∙ Daş çykyp içeri giren badyna: -- Baý-baý, howa ýaman sowapdyr -- diýdi. (N. Pomma, Saýlanan eserler)

3) Göçme manyda Has, örän, iňňän.

∙ Bu mata ondan daş gowy.

4) Kömekçi söz rolunda:.

∙ Olaryň öýi şäheriň daşynda ýerleşýär.

◊ daşynda aýlanmak — Birine gowy hyzmat etmek, ýaranjaňlyk etmek.

3

[da:ş]

1) Tokga ýa-da tutuş massadan ybarat, suwda pytramaýan, süýnmeýän gaty dag jynsy.

∙ Dag görki -- daş, ýüz görki -- gaş, agyz görki -- diş. (Nakyl)

2) Şol hili dag jynsynyň bir tokgasy.

◊ çalgy daş — Pyçak we ş. m. ýiteltmek üçin çalynýan daş.

◊ daş ýürek — seret ýürek 1

◊ gök daş bolmak — Gaty üşemek, aglamak, we ş. m. sebäpli reňkiň üýtgemek, ýüzüň gögermek.

∙ Gök daş bolan Myrat bir ýan ýykyldy, Çala eşidildi ondan hyrkyldy. (M. Seýidow, Gijeki Myhman)

◊ paltaň daşa degmek — seret palta

∙ Paltam daşa degdi, çykmady tamam. («Tokmak» žurnaly)